Công bố kết quả điều tra, khảo sát, xác định nguyên nhân sụt lún tại bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung

Từ ngày 26/7/2024 đến hết ngày 30/9/2024, Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản đã tiến hành điều tra, khảo sát, phác họa tổng thể về hiện trạng, thời điểm xảy ra, quy mô các điểm sụt lún, các vị trí tiềm ẩn nguy cơ xảy ra sụt lún trên vùng karst với các dấu hiệu đặc trưng. Tổng diện tích thực hiện nhiệm vụ là 4,5km2.

Công bố kết quả điều tra, khảo sát, xác định nguyên nhân sụt lún tại bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung

Kết quả, xác định: Khu vực bản Nong Sơn và lân cận có 07 điểm đã xảy ra sụt lún, 15 điểm có nguy cơ sụt lún với các dấu hiệu rạn, nứt tường, lún nền nhà dân, 13 điểm chưa xác định được các dấu hiệu tai biến địa chất. Các vị trí đã xảy ra và có nguy cơ sụt lún phân bố dọc theo phương phát triển Tây Bắc - Đông Nam của thung lũng, nơi mật độ dân cư sinh sống tương đối cao.

Công bố kết quả điều tra, khảo sát, xác định nguyên nhân sụt lún tại bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung

Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng sụt lún là do địa hình khu vực bản Nong Sơn và lân cận là dạng trũng giữa núi trên vùng karst. Hệ thống hang karst ngầm, đới xung yếu/dập vỡ chứa nước trong khu vực này phát triển đến độ sâu 70m, trong đó, tầng hang karst lấp đầy vật liệu sét, bột gắn kết kém ở độ sâu 2,4 - 15m là nhân tố nền chủ đạo gây nên hiện tượng sụt lún.

Công bố kết quả điều tra, khảo sát, xác định nguyên nhân sụt lún tại bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung

Cùng với đó, quá trình biến đổi khí hậu đang diễn ra phức tạp trên toàn cầu, phần nào làm suy giảm các nguồn nước, hạ thấp mực nước dưới đất trong hang, dẫn đến sự mất cân bằng trọng lực, dần dần gây phá hủy trần hang, xói mòn tầng phủ... gây hiện tượng sụt lún, nứt đất trên khu vực bản Nong Sơn và lân cận.

Công bố kết quả điều tra, khảo sát, xác định nguyên nhân sụt lún tại bản Nong Sơn, xã Chiềng Sung

Ngoài ra, hiện trạng khoan giếng khai thác nước của người dân địa phương tăng mạnh trong những năm gần đây với chiều sâu khai thác ngày một tăng, cùng việc bơm hút nước lặp đi lặp lại hàng ngày đã gây nên một số thay đổi đáng kể về chế độ thủy động lực, gây mất nước thường xuyên trong lớp phủ ở độ sâu 15m trở lên, đẩy nhanh quá trình di chuyển của nước ngầm, làm giảm khả năng chịu tải của lớp đất phủ; đẩy nhanh quá trình hòa tan đá cacbonat làm mở rộng các hệ thống hang hốc, khe nứt, giảm khả năng chịu tải của trần hang và có thể gây sập cục bộ các hang karst.

Trên cơ sở kết quả điều tra, khảo sát, đã thành lập Sơ đồ phân vùng cảnh báo nguy cơ sụt lún đất và các tai biến địa chất liên quan, tỷ lệ 1:10.000 cho khu vực bản Nong Sơn và lân cận, xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn.

Khoanh định các vùng nguy cơ sụt lún theo 4 mức chính, cụ thể: 0,25km2 đã xảy ra sụt lún và nguy cơ sụt lún rất cao, tập trung ở khu vực mật độ dân cư, giao thông cao của thung lũng Nong Sơn, Cao Sơn, một số khu vực trên cánh đồng phía Tây Bắc bản Nong Sơn, giáp bản Nong Chạy (Mường Chùm) và Đông Nam bản Nong Sơn; 3,07km2 có nguy cơ sụt lún cao, bao trùm phần lớn khu vực bản Nong Sơn, Cao Sơn, phân bố trên sườn đồi cánh đông bắc của thung lũng karst và toàn bộ bản Nong Chạy, xã Mường Chùm; 1,06km2 có nguy cơ sụt lún trung bình, chủ yếu trên đất nông nghiệp của các bản Nong Sơn, Cao Sơn, Nong Chạy; 0,12km2 có nguy cơ sụt lún thấp, chủ yếu ở phía Nam thuộc bản Nà Chạy.

Theo đó, UBND tỉnh giao Sở TN&MT chủ trì, chuyển giao sản phẩm nhiệm vụ cho các Sở, ngành có liên quan, UBND huyện Mai Sơn, xã Chiềng Sung làm căn cứ tổ chức thực hiện các giải pháp phòng tránh, khắc phục. Chủ trì, phối hợp với Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản bàn giao thiết đồ các lỗ khoan (mẫu lõi khoan) cho UBND xã Chiềng Sung. Tham mưu UBND tỉnh ban hành, thực hiện kế hoạch bảo vệ nước dưới đất, trong đó, khoanh định, áp dụng biện pháp cấm, hạn chế khai thác nước đối với khu vực sụt lún tại bản Nong Sơn, Cao Sơn, và khu vực xung quanh. Hướng dẫn UBND huyện Mai Sơn các thủ tục về đất đai, môi trường và các lĩnh vực có liên quan để đảm bảo đủ điều kiện lập đề xuất chủ trương đầu tư các dự án khắc phục sụt lún tại bản Nong Sơn, Cao Sơn khi có văn bản đề nghị của huyện.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cập nhật, bổ sung rủi ro thiên tai sụt lún tại bản Nong Sơn, Cao Sơn xã Chiềng Sung, huyện Mai Sơn vào phương án ứng phó thiên tai. Chủ trì thẩm định, trình phê duyệt dự án bố trí sắp xếp ổn định dân cư tại khu vực bản Nong Sơn, Cao Sơn. Chủ trì, nghiên cứu tìm giải pháp cấp nước mặt an toàn cho khu vực trung tâm xã Chiềng Sung và các bản lân cận. Đồng thời, tuyên truyền về khu vực sụt lún đất và có nguy cơ sụt lún đất đến các đơn vị, tổ chức, cá nhân có hoạt động liên quan đến nông, lâm, nghiệp, thủy sản trong khu vực.

Giao UBND huyện Mai Sơn tuyên truyền, chỉ đạo các tổ chức, cá nhân trong vùng sụt lún, nguy cơ sụt lún thực hiện nghiêm các giải pháp phòng tránh, khắc phục. Tổ chức trám lấp hố sụt lún đất; khi xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm có liên quan đến cải tạo đất nông nghiệp hay phát triển diện tích mặt ao nuôi trồng thủy sản, cần căn cứ kết quả khoanh định khu vực sụt lún đất đã được bàn giao.

Lập phương án bố trí sắp xếp ổn định dân cư cho các hộ dân trong phần diện tích 0,25km2 đã xảy ra và có nguy cơ rất cao xảy ra sụt lún tại khu vực bản Nong Sơn, Cao Sơn, xã Chiềng Sung, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt. Rà soát, giám sát các tổ chức, cá nhân khai thác nước dưới đất trong việc thực hiện các biện pháp cấm, hạn chế khai thác nước dưới đất. Theo đó, với khu vực đã xảy ra sụt lún, áp dụng các biện pháp cấm theo quy định tại khoản 2 Điều 35 Nghị định số 53/2024/NĐ-CP ngày 16/5/2024 của Chính phủ. Với phạm vi 500m kể từ đường biên khu vực đã xảy ra sụt lún, áp dụng các biện pháp hạn chế theo quy định tại các điểm a, b, c, d khoản 4 Điều 36 Nghị định số 53/2024/NĐ-CP. Tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm tổ chức, cá nhân khai thác nước; khoan giếng trái phép, đặc biệt tại khu vực bản Nong Sơn và lân cận.

Chỉ đạo UBND xã Chiềng Sung thường xuyên theo dõi diễn biến sự cố sụt lún đất để cảnh báo kịp thời cho người dân. Khi xảy ra sụt, lún đất, báo cáo kịp thời với cơ quan cấp trên để có giải pháp ứng phó, giảm thiểu thiệt hạt. Tuyên truyền đến người dân về khu vực sụt lún đất và dự báo có nguy cơ sụt lún đất. Thực hiện nghiêm các giải pháp phòng tránh, khắc phục đối với vùng sụt lún và nguy cơ sụt lún. Kiểm soát việc xây dựng hạ tầng trong khu vực sụt lún và nguy cơ cao sụt lún đất theo hướng dẫn của Sở Xây dựng. Quản lý, bảo quản các lỗ khoan Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản đã thực hiện, bàn giao để phục vụ công tác điều tra nước dưới đất trên địa bàn tỉnh sau này../.

                                                                        Nguồn Sở TN&MT Sơn La